صنعتگران رضوی احیاگران سنتهای اسلامی

صنعت چوب در هنر معماری, صنعت چوب شمال, صنعت چوب ایران, صنعت چوب و کاغذ

صنعتگران رضوی احیاگران سنتهای اسلامی

صنعت چوب یکی از رشته های پرپیشینه در صنایع دستی ایران است و بعد از پیدایش اسلام تاکنون حک نقوش اسلامی – ایرانی بر روی چوب در قالب درب و پنجره زینت بخش آرامگاه امامزادگان و ائمه اطهار (ع) بویژه آستان مقدس حضرت رضا (ع) بوده و صنعتگران چوب کار هنر خود را در این بخش به منصه ظهور رسانده اند.

صنعت چوب در هنر معماری, صنعت چوب شمال, صنعت چوب ایران, صنعت چوب و کاغذ

درهای عظیم و پر نقش و نگار در حرم مطهر رضوی که مزین به آیات قرآن کریم و اشعاری سروده شده در وصف و ثنای پروردگار و بندگان خاصش می باشد، یادگار صنعتگران و هنرمندان خوش ذوقی است که در طول قرنها هنرهای زیبایی آفریدند و نقش بر دلها زدند و شیفتگان اهل بیت عصمت و طهارت (ع) را مسرور نمودند.

در منبت کاری شده ‘دارالسیاده’ به عنوان قدیمی ترین در چوبی حرم مطهر حضرت رضا (ع) و شاهکار هنری دوره ایلخانان مغول، یکی از جذاب ‎ترین و دیدنی ترین آثار تاریخی و هنری است که اینک پس نمونه مرمت شده آن در موزه آستان قدس رضوی نگهداری می شود و نشانگر عمق هنر و صنعت چوب در این خطه از ایران اسلامی است.

درهایی که توسط زائران امام رئوف (ع) بوسه باران می شود و در زیر نور چلچراغ های حرم قدسی می درخشند همگی هنر سرپنجه شیفتگان و خادمان حرم مطهر امام رضا (ع) است که چشم و دل را به نقوش اسلامی گره زده و عشق را به ساحت مقدس ثامن الحجج علی ابن موسی الرضا (ع) تقدیم می کنند.

بهره گیری از صنعت چوب و هنرمندان این عرصه با توسعه فضای حرم مطهر رضوی گسترش یافت به طوری که سنگ بنای توسعه فضاهای حرم امام رضا (ع) بعد از انقلاب اسلامی نهاده شد و تا جایی پیش رفت که فضای 5/2 هکتاری آن هم اکنون به 60 هکتار فضای قدسی افزایش یافته است.

در حال حاضر حرم مطهر رضوی دارای 70 هزار متر مربع فضای سقف دار زیارتی و 199 هزار و 800 متر مربع فضای سرباز می باشد که 60 هزار و 500 متر مربع از فضاهای سقف دار و 186 هزار متر مربع فضای روباز بعد از انقلاب اسلامی ساخته شده است.

با توسعه فضای حرم مطهر رضوی و ضرورت بهره گیری از نقوش اسلامی- ایرانی صنعتگران و هنرمندانی که خود را خادم حضرت می دانستند از هنر خود در خصوص تولید درهای سنتی اسلامی با استفاده از تجربیات نسلهای گذشته و آمیختن آن با علم و صنعت جدید بهره گرفتند و آثار زیبا خلق کرده اند که اینک زینت بخش این بارگاه قدسی است.

خادمان هنرمند بارگاه منور حضرت رضا (ع) ضمن ساخت درهای بخشهای جدید حرم مطهر رضوی بسیاری از هنرهای اصیل اسلامی مانند گره چینی، معرق کاری و آلات چینی را احیا کرده اند و آن را در جامعه ترویج دادند.

برای ساخت بخشهای مختلف حرم، آستان قدس رضوی اقدام به جذب صنعتگران و هنرمندان چوب کار و راه اندازی شرکتی به نام شرکت صنایع چوب در سال 1363 نمود.

سرپرست شرکت صنایع چوب آستان قدس رضوی در این باره به خبرنگار ایرنا گفت: این شرکت در زمینه کارهای سنتی اسلامی و ایرانی کلیه کارهای مربوط به حرم حضرت رضا (ع)، حرم حضرت معصومه (س)، حرم شاهچراغ شیراز، کلیه اماکن و مساجد بزرگ در داخل کشور و همچنین کارهای مربوط به پروژه هایی مانند طرح توسعه بازسازی عتبات عالیات و مواردی نیز به صورت صادرات به کشورهای خارج از حوزه خلیج فارس و خاورمیانه به صورت غیرمستقیم انجام داده است.

محمد جواد طبسی افزود: اکنون در حرم مطهر رضوی مجموعه ای کامل از همه طرحها و مدل های ساخته شده توسط این شرکت قابل مشاهده می باشد، چوب های استفاده شده در ساخت و سازها از بهترین نوع درختان جنگلی وارداتی و داخلی بوده که در کوره های چوب خشک کنی شرکت تحت نظارت عالیه عمل آوری و استفاده می شود.

وی گفت: این شرکت علاوه بر فعالیت در زمینه کارهای سنتی و مذهبی به صورت تخصصی در زمینه کارهای مربوط به تجهیزات چوبی، کارهای کتابخانه ای، موزه ای، سالن های همایش و آمفی تئاتر و هتل ها که مدیران آنها مایل به بکارگیری طرح چوب در پروژه های خود هستند، نیز فعالیت می کنند.

وی در مورد اشتغالزایی شرکت صنایع چوب آستان قدس رضوی گفت: نیروهای سنتی کار و ماهر شرکت هم اینک 30 نفر هستند که در این میان نیروهایی با بیش از 20 سال سابقه کار در کنار نیروهای جوان و در جهت ترویج و آموزش این هنرها فعالیت می کنند.

طبسی بیان کرد: اکنون 10 پروژه ساخت و ساز در داخل و خارج از کشور توسط فعالان صنعت چوب رضوی در دست اجراست که شامل بخشهایی مختلفی در حرم مطهر رضوی، دستگاه های اجرایی، هتل ها و برخی اماکن متبرکه می شود.

وی گفت: با امضای قرارداد ساخت درهای صحن حضرت فاطمه (س) حرم مطهر امام علی (ع) واقع در نجف اشرف در ماه مبارک رمضان برگ زرین دیگری توسط شرکت کارخانجات صنایع چوب آستان قدس رضوی رقم خورد.

طبسی افزود: حدود یک سال قبل مذاکراتی بین این شرکت و مسئولین ستاد عتبات عالیات درباره تامین و ساخت دربهای مورد نیاز صحن حضرت فاطمه (س)در حرم مطهر حضرت علی (ع) واقع در نجف اشرف به لحاظ نوع مصالح مورد نیاز ،معماری ،نوع طرح و…. انجام شد.

وی با بیان اینکه ساخت درهای صحن حضرت فاطمه (س) حرم مطهر امام علی (ع) جزء پروژه های عظیم و فاخر کشور عراق به شمار می رود که تحقق آن ، افتخاری برای ایران است، گفت: در حال حاضر شرکت کارخانجات صنایع چوب آستان قدس رضوی بخشی از این کار حدود 230 متر مربع درب و پنجره فاخر را بر عهده دارد که تا پایان شهریورماه سال جاری تحویل خواهد شد.

طبسی محل نصب این دربها را حدفاصل صحن حضرت فاطمه (س) و صحن حرم مطهر حضرت علی (ع) عنوان و ذکر کرد: طرح این دربها مربوط به 300 سال قبل و برگرفته از طرح دربهای بالای سر ضریح حرم مطهر حضرت علی (ع)است.

وی با اشاره به هنرهای بکار رفته در این دربها بیان کرد : نوع چوب مورد مصرف چنار می باشد که هنرهای اسلامی بکار رفته درآن شامل گره چینی، معرق کاری، خاتم کاری و مشبک کاری است.

سرپرست شرکت صنایع چوب آستان قدس رضوی ادامه داد:در حال حاضر حدود 30 نفر استاد کار ماهر در این پروژه مشغول بکار هستند که در اوایل مردادماه این تعداد به 40 نفر افزایش خواهد یافت.