تخته خرده چوب چیست ؟(نئوپان)

تخته خرده چوب فرآورده چوبي صفحه اي شكل است كه از مخلوط خرده چوب با ساير مواد ليگنو سلولزي و مواد چسبنده به كمك فشار و حرارت دادن ساخته مي شود .

صنعت تخته خورده چوب يكي از صنايع جديد است و در مقايسه با صنايع تخته فيبر وتخته چند لايه قدمت چنداني ندارد. اين صنعت در حال حاضر به علت استفاده از هر گونه ضايعات چوبي اعم از سه ريال شاخه ها، و مازاد مزارع پنبه وغلات، كتان و كنف و ديگر گياهان چوبي در رديف مهمترين صنايع وابسته به چوب قرار دارد. تعدادي از واحدهاي توليدي تخته خرده چوب در ايران عبارتند از : نكا چوب، شموشك و شهيد باهنر گرگان، نئوپان گنبد، و ……..

طبقه بندي تخته خرده چوب بر اساس روش ساخت (نوع پرس كردن )

تخته هاي حاصل از پرس صفحه اي(صاف) : در اين روش جهت طول ذرات تشكيل دهنده كيك تخته خرده چوب به صورت اتفاقي مرتب شده است. اين تخته از نظر شكل مقطع (ساختمان نيمرخ ضخامت تخته) خود به چند دسته تقسيم مي شوند كه عبارتند از: تخته هاي يكنواخت يا يك لايه، تخته هاي سه لا تخته هاي ريزش تدريجي(بدون لايه مشخص)وتخته هاي چند لا

تخته هاي حاصل از پرس غلتكي(پرس بي انتها:( در اين روش غلتكهاي پرس ثابت اند و فقط حركت چرخشي دارند، كيك تخته خرده چوبها از بين غلتكها عبور مي كند و به ضخامت تنظيم شده(فاصله بين دو غلتك بالا و پايين) در مي آيد در اين روش مي توان تخته هاي يك لا، سه لا، ريزش تدريجي و چند لايه توليد كرد
تخته هاي توليد شده با پرس قالبي(قالب گيري شده: ( تفاوت اساسي اين روش با ساخت تخته خرده چوب با پرس صفحه اي در شكل ظاهري صفحه پرس است. صفحات اين پرس به شكلهاي بر جسته، فرو رفته، انحنا دار، و يا پروفيل دار ساخته مي شود و تخته هايي با شكل هاي مختلف به وجود مي آورند: ماند صفحات ورزاليت
طبقه بندي تخته خرده چوب بر اساس چگونگي سطح(رويه( : بر اين اساس، تخته خرده جوب به چهار دسته تقسيم مي شوند.
تخته خرده چوب بدون روكش : كه به دو صورت سنباده شده وجود دارد اين تخته بيشتر در مصارف عمومي و جاهايي كه در معرض ديد شديد، مانند: سقف كاذب، طبقات داخلي كمد مورد استفاده قرار مي گيرد
تخته خرده چوب با روكش طبيعي(چوبي): براي تزيين و زيبايي سطوح تخته خرده چوب مي توان از آن روكش هاي چوبي (طبيعي) مانند: گردو، راش، …. استفاده كرد. اين تخته بيشتر در جاهايي كه تزييين سطوح مورد نظر باشد، مورد استفاده قرار مي گيرد، مانند: دكوراسيون داخلي، صفحه ميز و كابينت
تخته خرده چوب با روكش مصنوعي: سطوح اين نوع تخته خرده چوب ها به وسيله روكشهاي مصنوعي (كاغذ آغشته به چسبهاي مصنوعي) پوشيده مي شود. سطح حاصله با توجه به نوع كاغذ مصرفي(ساده، رنگي، نقش دار) يا داراي نقوش مختلفي از چوب باشد. از اين تخته در مكانهايي كه حرارت و رطوبت زياد باشد مي توان مصرف كرد، مانند: ديوار حمام و رختكن، ميز رستورانها، كابينت آشپز خانه
تخته خرده چوب لعاب دار(لاك كاري شده):سطوح اين نوع از تخته ها، توسط يك لايه رنگ آغشته به مواد حفاظتي و ضد رطوبتي پوشيده مي شود و بر حسب مورد مصرف ممكن است يك سطح يا هر دو سطح آن لاك كاري شودر،اين تخته در ديوارهاي آشپزخانه،حمام، سرويسهاي لابراتورها و موارد ديگر مصرف مي شود.

انواع تخته خرده چوب

انواع تخته خرده چوب از نظر دانسيته (سبك ، سنگين ، متوسط)
انواع تخته خرده چوب از نظر تشكيل كيك خرده چوب (همسان ، مطبق ، تدريجي ).
انواع تخته خرده چوب از نظر نوع خرده چوب OSB.Wafer b .Flake b Particle b.

مواد اوليه

مواد سلولزيك و ليگنو سلولوزيك ، چسب يا رزين ها ، مواد افزودني
۹۰ درصد وزن تخته ، ماده چوبي ، از نظر هزينه ۱۸ تا ۲۴ درصد قيمت تمام شده. مواد اوليه بصورت مخلوط به كار مي روند .

دسته هاي مواد اوليه :

۱- سر شاخه و شاخه ها ي نازك حاصل از تنك كردن و قطع درختان
۲- هسته باقي مانده و مازاد روكش و لايه وچوب هاي بريده ( چوب بري)
۳- پسمانده مثل پوشال ، ضايعات كناره بري ، قطع بري مبلمان
۴- خرده چوب حاصل از برش و سنباده زني چوبهاي خشك
۵- گياهان غير جنگلي مثل ني ، بامبو ، كنف ، خيزران
۶ – پسمانده هاي كشاورزي پس از برداشت محصول ، پسمانده نيشكر ، جنگل هاي دست كاشت ، صنوبر كاري و تاغ كاري ، اكاليپتوس كاري ، سرشاخه درختان ميوه
منابع جنگلي صنوبر كاريها
تاغ كاري و گز كاري سرشاخه درختان ميوه
گونه هاي غير جنگلي ، بامبو ، شاهدانه ، استبر قونی و خيزران
ساقه پنبه باگاس نيشكر
پسمانده كشاورزي پوست و خاك اره

عوامل موثر بر خواص تخته هاي ساخته شده

اين عوامل عبارتند از :
گونه چوبي
نوع ماده اوليه
فرم هندسي خرده چوب ها
نوع چسب و مقدار آن در لايه هاي كيك
مواد افزودني مورد استفاده
مقدار رطوبت و توزيع آن در ضخامت كيك (گراديان رطوبت)
ساختار كيك و نحوه توزيع ذرات چوب در ضخامت آن
جهت قرار گرفتن خرده چوبها
دانسيته متوسط و پروفيل دانسيته تخته
اين فاكتور ها هم بر خواص تخته و هم بر يكديگر اثر متقابل دارند .

خواص كيفي مواد اوليه مصرفي

خواص فيزيكي و مكانيكي تخته ، پروسه توليد و هزينه توليد و راندمان و ظرفيت توليد به خواص كيفي مواد اوليه بستگي دارد . اين خواص عبارتند از : ۱- دانسيته ۲- اسيديته مواد ۳- نوع و مقدار مواد استخراجي ۴- شكل و فرم هندسي ذرات و ضرايب مربوطه و البته گونه چوبی
از نظر گونه چوبي : مخلوط گونه های پهن برگ يا سوزني برگ با دانسيته هاي مختلف استفاده مي شود . تفكيك گونه ها مفيد است بعداً با توجه به دانسيته مورد نظر چسب زني و مخلوط مي شوند (پس از خشك شدن)

شکل و فرم هندسی ذرات

خرده چوبها ممکن است توسط دستگاههای مثل آسیاب چکشی که با ضربه زدن و کوبیدن خرد می کند تولید شوند . فرم هندسی مشخص نخواهند داشت یا توسط دستگاه تراشه گیر فرم و ابعاد کاملاً مشخص . واژهای تخته چیپس ، تخته تراشه ، تخته فیبر و تخته ویفر به نوع خرده چوبها بستگی دارد .

انواع خرده چوب :

۱- چیپس (chips)تولید از چیپر یا خردکن از چوب ماسیو : در کاغذ سازی و تخته فیبر به کار می روند .
برای استفاده در تخته خرده باید قبل از مصرف آسیاب و ریز تر شوند . طول و عرض آن ۱۲٫۵ تا ۲۵ میلیمتر و ضخامت کمتر است (چند میلیمتر ۰-۴ mm )
چیپس ها از چوب گرد ضایعات پشت لا ، کناره بری الوار و اندازه بری گرده بینه . اخیراً چیپس های درشت در لایه های میانی تخته های ساختمانی بکار می روند .
۲- تراشه (Flake) خرده چوب با فرم هندسی معین . با خردکن یا تراشه گیر . چوب را در سطوح شعاعی . مماسی بینابینی برش می دهند . چوب گرد یا قطعات ماسیو استفاده می شوند . تراشه ذرات پهن و نازک با ضخامت یکنواخت ۲/۰ تا ۴/۰ میلی متر (۵۰ تا ۱۰ میلی متر) طول (۲۵-۱۰۰ mm ) ، عرض (۲۰-۲۵ mm ) . برخی پژوهشگران ابعاد اپتیمم t = 0/37mm ، L=25mm ، تراشه های با ضریب کشیدگی بالا منجر به بالا بودن مقاومت پانل ها ، جهت الیاف تراشه ، باید موازی با طول آن باشد ، انحراف باعث پایین بودن مقاومت تراشه و تخته حاصل برای تولید پانل های با مقاومت بالا ، تراشه بلندتر توصیه می شود .
۳- تراشه بلند (Strand) خرده چوب پهن و نازک مثل تراشه (ضخامت: ۰/۲ تا ۰/۴)، با طول نسبتاً بلند و عرض کمتر از تراشه (۴۰mm تا ۰).
برای تولید تخته های با خواص کاربردی مطلوب و با محدودیت های فرآوری آنها در مراحل تولید و هزینه بالا ی تولید مصرف آنها را محدود کرده . در سال های اخیر با تولید OSB ساختمانی مصرف این تراشه رو به افزایش است .
۴- فیبر Fiber : فیبر های مصرفی در تخته خرده : گروهی از الیاف مجزا یا بهم پیوسته ، بصورت مخلوط با سایر انواع خرده چوب برای ساخت تخته همگن یا لایه ای بکار می روند . در فرایندهای مکانیکی ، ترمومکانیکی و شیمیایی تولید می شود . امروزه مصرف فیبر حاصل از دفیبراتور های تحت فشار در ساخت تخته خرده زیاد می باشد .کاربرد مواد فیبری برای بهبود کیفیت لایه های سطحی خرده چوب و نیز تولید پانل های فیبری با دانسیته متوسط جایگاه ویژه یافته در نتیجه MDF ۰٫۵۵ تا ۰٫۸ و ضخامت ۱۵ تا ۲۵ میلی متر
استفاده از فیبر در سطح ، ویژگی های ظاهری و مقاومتی را بالا به خصوص وقتی که لازم باشد تخته روکش شود . تخته های حاصل سطوح صاف و متراکم ، لبه های محکم و ویژگی های یکنواخت جذب آب کم و پایداری ابعاد بالا است.
۵- پوشال Shaving خرده چوب نازک از برش سطحی چوب در راستای الیاف ، دستگاه های ویژه با تاج برنده (توپی) دوار ماشین کاری چوب ، لذا ضخامت پوشال باریک شونده (یک انتها ضخیم و یک انتها نازک) و در حین خروج به حالت حلقه تخته حاصل از پوشال در مقایسه با تخته تراشه مقاومت ، MOE و پایداری ابعاد کمتری دارد .
پوشال از پسمانده کارخانه مبل سازی و چوب بری . در کانادا و ایالات متحده پوشال ۵۰% از خرده چوبها .
پوشال در باقی درجه بندی پس ازذرات درشت ، آسیاب و ریز درشت استفاده می شوند .
۶- خلال Sliver,Plinter خرده چوب به سطح مقطع مربع یا مستطیل ، طول در راستای الیاف حداکثر ۴ برابر ضخامت شبیه طول کبریت شکسته ، ضخامت کمتر از ۶ میلیمتر و طول حداکثر ۱۵ میلی متر . از آسیاب پسمانده های صنایع چوب توسط آسیاب چکشی . چون تثبیت بالا ندارد بعنوان خرده چوب درشت در وسط تخته . تخته خالص مناسب نیست ولی اگر با تراشه وفیبر مخلوط شود بهتر می شود .
۷- رشته چوب excelsior-wood wool ضخامت طول بالای
خرده چوبهای باریک و بلند که فرم رشته ای و ضریب کشیدگی بالا ، برای تولید تخته خرده چوب و پانل های چوب سیمان ، تخته رشته چوب از این فراورده ها ایست که از رشته چوب و سیمان پرتلند در حد وسیع تولید می شود . چوب ضریب کشیدگی بالا در فرایند تخته خرده جهت بهبود کیفیت تخته آنرا با سایر خرده چوبها مخلوط می کنند . بعلاوه برای بسته بندی کالای شکننده و پوشال کولر های آبی
۸- نرمه Ceranule ذرات ریز چوب در مقایسه با سایر خرده چوبها ابعاد بسیار کم در حدود mm دارند – پسمانده خطوط تولید صنایع چوب ذرات بسیار ریز حاصل از درجه بندی خرده چوبهای خشک ، خاک اره ، گرد سنباده زنی ، دربرخی کارخانه ها جهت بهبود کیفیت سطح تخته نرمه به عنوان فیلر خلل و فرج در لایه های سطحی بکار می رود
در یک کلام : خرده چوبهای تولیدی آسیاب چکشی فرم هندسی مشخص ندارند . اگر خرده چوب در جهت الیاف باریک و بلند با ضخامت کم باشد رشته چوب و در صورتی که ضخامت آن زیاد باشد خلال گفته می شود . خرده هایی که نسبت ضخامت به عرض آنها ناچیز است و فرم پهن و نازک دارند تراشه . اگر بسیار کوچک و ظریف باشند مواد فیبری .

کنترل فرم هندسی ذرات :

۱- با تست الک ۲- اندازه گیری ضخامت ، طول و عرض ذرات
برای الک کردن ۱۰۰ گرم و برای اندازه گیری ۵۰ گرم کافی است
ذرات درشت با کولیس ، کوچک با دستگاه دقیق تر ، میانگین ابعاد محاسبه می شود .